Bugün Azerbaycan milli basınının kuruluş yıl dönümüdür.
Interpress.-ın haberine göre, 150 yıl önce – 22 Temmuz 1875 tarihinde – dönemin aydınlanma hareketinin önde gelen temsilcilerinden Hasan Bey Zerdabi’nin “Ekinçi” gazetesini yayımlamaya başlamasıyla Azerbaycan milli basınının temelleri atılmıştır.
“Ekinçi”, Azerbaycan Türkçesinde yayımlanan ilk milli, demokratik ve halk gazetesi olmuştur. Sadece 56 sayısı çıkan bu gazete, halkın sesi olmuş, Azerbaycan gazeteciliğinin öncüsü konumuna yükselmiştir.
İlerleyen yıllarda aydınlar tarafından yayımlanan “Ziya”, “Keşkül”, “Şərqi-Rus”, “İrşad”, “Molla Nəsrəddin” gibi gazete ve dergiler *“Ekinçi”*nin geleneklerini sürdürmüş, cehalete ve adaletsizliğe karşı mücadeleyi, halkı aydınlatmayı amaç edinmiştir. Zengin ve onurlu bir yoldan geçen Azerbaycan basını farklı dönemlerden geçmiştir. Azerbaycan Halk Cumhuriyeti (AHC) döneminde özgür basının ve olaylara yeni bir bakış açısının temelleri atılmıştır.
Sonraki dönem, AHC’nin Bolşevikler tarafından işgalinden sonra başlamıştır. 150 yıllık basının yaklaşık 70 yılı Sovyet Komünist rejimi dönemine denk gelmektedir. Bu dönemde Azerbaycan basını, mevcut sorunları daha çok satır arası ifadelerle yansıtabiliyordu, çünkü basın SSCB’nin resmi ideolojisinin sözcüsü konumundaydı. Farklı düşünceler ifade etmek ve yazmak yasaktı.
1990’lı yılların ikinci yarısından itibaren Azerbaycan basını yeni bir gelişme dönemine girmiştir. Bu dönem, Azerbaycan devletçiliğinin ve demokratik devlet yapısının inşa edildiği dönemdir. Bu gelişim sürecinin temelini atan Ulu Önder Haydar Aliyev, her zaman basının topluma etkisini yüksek değerlemiş, basın özgürlüğünün ve medyanın teknik altyapısının güçlendirilmesi yönünde birçok adım atmıştır. Bağımsızlık döneminde Azerbaycan basınına ilişkin ilk kararname de Haydar Aliyev tarafından imzalanmıştır.
Genel olarak Ulu Önder, basının sorunlarının çözümüne yönelik 10’dan fazla kararname ve talimat imzalamıştır. 1999 yılında “Kitle İletişim Araçları Hakkında” uluslararası standartlara uygun yasa kabul edilmiştir. 6 Ağustos 1998 tarihinde Haydar Aliyev’in kararnamesiyle Azerbaycan’da sansür resmen kaldırılmıştır.
Bugün ülkede basın ve ifade özgürlüğüne, medya kuruluşlarına en üst düzeyde önem ve destek verilmektedir. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, özgür medyanın gelişimi, medya altyapısının güçlendirilmesi ve gazetecilerin sosyal refahının artırılması yönünde birçok önemli kararname imzalamıştır.
27 Eylül 2020’de başlayan 44 günlük Vatan Savaşı sırasında Azerbaycan, sadece cephede değil, bilgi savaşında da zafer kazanmıştır. Ülkemize karşı karalama kampanyaları yürüten çevreler bu dönemde de çirkin faaliyetlerine devam etmiştir. Ancak tüm bunlara rağmen haklı mücadelesini sürdüren Azerbaycan, bilgi savaşında da üstünlük sağlamıştır.
Ne yazık ki, bu süreçte Azerbaycan basını iki şehit vermiştir. 4 Haziran 2021’de, işgalden kurtarılan Kəlbəcər ilinin Susuzluq köyü yakınlarında, çekim yapmak üzere bölgeye giden gazetecileri taşıyan araç tank mayınına çarpmış; olayda AZERTAC muhabiri Məhərrəm İbrahimov, AzTV kameramanı Sirac Abışov ve Kəlbəcər Kaymakamlığı temsilcisi Arif Əliyev hayatını kaybetmiş, dört kişi ise yaralanmıştır.
Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 14 Haziran’da işgalden kurtarılan bölgelerde görevlerini yerine getirirken şehit düşen Sirac Abışov, Məhərrəm İbrahimov ve Arif Əliyev’i “3. Dereceli Vatan Hizmet Ordeni” ile ödüllendirmiştir.
Ayrıca, 22 Temmuz 2021’de – Milli Basın Günü’nde – Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, şehit gazetecilerin ailelerine daireler hediye etmiştir.
