7-8 Ağustos’ta Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham AliyevABD’de ziyarette bulundu.
Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı’ndan İnterpress-e verilen bilgiye göre, ziyaret çerçevesinde Azerbaycan ile ABD arasındaki ilişkilerin stratejik ortaklık seviyesine yükseltilmesi doğrultusunda iki ülkenin Cumhurbaşkanları tarafından “Azerbaycan Cumhuriyeti ile Amerika Birleşik Devletleri arasında Stratejik Ortaklık Şartı’nın hazırlanması amacıyla Stratejik Çalışma Grubu’nun kurulması hakkında Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti ve Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti arasında Mutabakat Muhtırası” imzalandı.
Mutabakat Muhtırası’na göre, karşılıklı ilgi alanlarında stratejik ortaklığın güçlendirilmesine hizmet edecek Stratejik Ortaklık Şartı’nın önümüzdeki altı ay içinde hazırlanması amacıyla iki ülke arasında Stratejik Çalışma Grubu kurulması öngörülüyor. Stratejik Çalışma Grubu çerçevesinde enerji, ticaret ve transit dahil olmak üzere bölgesel bağlantılar; yapay zeka ve dijital altyapı dahil olmak üzere ekonomik yatırım; ayrıca savunma, güvenlik ve terörle mücadele gibi alanların önceliklendirilmesi planlanıyor. Bu, ikili pratik işbirliği için kurumsal çerçevenin oluşturulması açısından özel önem taşıyor.
Bildirildiğine göre, ziyaret aynı zamanda iki ülke Cumhurbaşkanı arasında gerçekleştirilen görüşme çerçevesinde ABD Başkanı tarafından “Özgürlüğe Destek Yasası”na 907. düzeltmenin uygulanmasının durdurulması hakkında Kararname imzalanmasıyla öne çıktı. Azerbaycan-ABD ilişkilerinde geçmişin olumsuz mirası olan 907. düzeltmenin uygulanmasının ABD Başkanı tarafından Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile görüşme çerçevesinde durdurulması önemli sembolik anlam taşıyor.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı’nın ABD’ye ziyareti, aynı zamanda Azerbaycan-Ermenistan normalleşme süreci bağlamında önemli sonuçlarla öne çıktı. Ziyaret sırasında Azerbaycan, Amerika Birleşik Devletleri ve Ermenistan liderlerinin Zirvesi gerçekleştirildi ve bu görüşmenin sonucunda Azerbaycan ve Ermenistan liderleri tarafından, ayrıca şahit sıfatıyla ABD Başkanı tarafından Ortak Bildiri imzalandı. Bununla birlikte, her iki ülkenin Dışişleri Bakanları tarafından “Azerbaycan Cumhuriyeti ve Ermenistan Cumhuriyeti arasında barışın ve devletlerarası ilişkilerin kurulması hakkında Anlaşma” taslağı paraflandı ve AGİT Minsk süreci ve ilgili yapıların kapatılmasıyla ilgili AGİT’in görevdeki başkanına ortak başvuru mektubu imzalandı.
Washington görüşünün sonuçlarına dair Ortak Bildiri’nin imzalanması, Azerbaycan’ın öne sürdüğü barış gündemini teyit etmiştir.
“Azerbaycan Cumhuriyeti ile Ermenistan Cumhuriyeti arasında barışın ve devletlerarası ilişkilerin tesis edilmesi hakkında Anlaşma” taslağının paraflanmasıyla ilgili madde çerçevesinde, anlaşmanın imzalanması ve onaylanmasına ulaşmak için ek önlemlerin alınması gerektiği tespit edilmiştir. Bu bağlamda, Azerbaycan tarafı, anlaşmanın imzalanabilmesi için Ermenistan Anayasası’nda değişiklik yapılarak Azerbaycan’a karşı toprak iddialarının ortadan kaldırılmasını beklemektedir.
Ortak Bildiri’de özel önem taşıyan bir diğer madde ise iki ülke arasında ulaşım iletişimlerinin açılmasına dair bölümdür.
Burada, bölgede iletişim yollarının açılması çerçevesinde Azerbaycan’ın ana kısmı ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasında engelsiz bağlantının sağlanmasının zorunlu olduğu vurgulanmıştır.
Belgede ayrıca Ermenistan topraklarında özel bir bağlantı projesi olan “Uluslararası Barış ve Refah İçin Trump Koridoru”nun hayata geçirileceği belirtilmiştir.
Bu madde, Ermenistan toprakları üzerinden Azerbaycan’ın ana bölgesi ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasında engelsiz bağlantının sağlanması amacıyla ABD tarafından gerçekleştirilecek projeyi kapsamaktadır.
AGİT Minsk süreci ve ilgili yapıların kapatılmasıyla ilgili olarak AGİT Dönem Başkanına ortak bir başvuruda bulunulması, 2020’den bu yana Azerbaycan tarafının sürekli gündemde tuttuğu ve barış ile normalleşme sürecinin önündeki en büyük engellerden birinin kaldırılması yönünde atılmış önemli bir adımdır.
Ayrıca, ziyaret çerçevesinde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ile ABD Başkanı’nın özel temsilcisinin katılımıyla SOCAR ve ExxonMobil şirketi arasında “İş Birliği Hakkında Mutabakat Zaptı” imzalanmıştır.
Belge, şirketler arasında mevcut olumlu ilişkilerin güçlendirilmesini ve Azerbaycan Cumhuriyeti’nde hem geleneksel hem de geleneksel olmayan petrol ve gaz olanaklarının değerlendirilmesi yönünde potansiyel iş birliği alanlarını içermektedir.
Sonuç olarak, Azerbaycan Cumhurbaşkanının ABD’ye ziyareti çerçevesinde Azerbaycan-ABD arasında varılan anlaşmalar ve Azerbaycan-Ermenistan normalleşme süreci çerçevesindeki gelişmeler tarihi öneme sahiptir.
